چرا کودکم هنگام باختن در بازی‌ها به شدت ناراحت می‌شود

ناراحتی و واکنش شدید کودکان هنگام باختن در بازی‌ها یک امر رایج و از نظر روانشناسی قابل توضیح است. دلایل متعددی برای این رفتار وجود دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنم:

1. رشد شناختی و هیجانی:

* خودمحوری (Egocentrism): کودکان خردسال (به ویژه پیش از دبستان) اغلب در مرحله‌ای از رشد شناختی به سر می‌برند که به آن "خودمحوری" می‌گویند. در این مرحله، کودک دنیا را از دریچه دید خود می‌بیند و درک این‌که دیگران هم احساسات و نیازهایی متفاوت دارند، برایش دشوار است. بنابراین، باختن را به عنوان یک نقص شخصی و یک اتفاق ناگوار که نباید رخ می‌داده، تلقی می‌کند.
* مهارت‌های تنظیم هیجانی ناکافی: کودکان هنوز در حال یادگیری چگونگی مدیریت و ابراز احساسات خود هستند. آن‌ها ممکن است مهارت‌های لازم برای کنار آمدن با ناامیدی، خشم و ناراحتی ناشی از باختن را نداشته باشند.
* توسعه مفهوم "من": کودکان در حال شکل دادن به هویت و تصویر خود هستند. برنده شدن در بازی‌ها می‌تواند به تقویت احساس شایستگی و اعتماد به نفس آن‌ها کمک کند، در حالی که باختن می‌تواند این احساسات را تهدید کند.

2. نیاز به تأیید و پذیرش:

* جلب توجه و تأیید والدین: کودکان به طور طبیعی به دنبال جلب توجه و تأیید والدین و بزرگسالان مهم زندگی‌شان هستند. برنده شدن می‌تواند راهی برای کسب این تأیید باشد، در حالی که باختن ممکن است باعث شود کودک احساس کند که انتظارات را برآورده نکرده است.
* ترس از قضاوت: کودک ممکن است از قضاوت شدن توسط دیگران (به ویژه همسالان) به خاطر باختن بترسد.

3. رقابت و مقایسه:

* فشار برای برنده شدن: در برخی موارد، ممکن است کودک احساس کند که برای برنده شدن تحت فشار است، چه از سوی والدین، مربیان یا همسالان. این فشار می‌تواند باعث شود که باختن را به عنوان یک شکست بزرگ تلقی کند.
* مقایسه خود با دیگران: کودک ممکن است خود را با دیگران مقایسه کند و احساس کند که اگر نتواند برنده شود، به اندازه کافی خوب نیست.

4. انتظارات غیر واقعی:

* تصور غیر واقعی از مهارت‌ها: کودک ممکن است تصور غیر واقعی از مهارت‌های خود داشته باشد و انتظار داشته باشد که همیشه برنده شود. وقتی این انتظار برآورده نمی‌شود، دچار ناامیدی و ناراحتی می‌شود.
* عدم درک مفهوم شانس: کودک ممکن است درک نکند که برخی از بازی‌ها مبتنی بر شانس هستند و نتیجه آن‌ها صرفاً به مهارت بستگی ندارد.

5. عوامل شخصیتی:

* کمال‌گرایی: کودکان کمال‌گرا ممکن است باختن را به عنوان یک نقص بزرگ در نظر بگیرند و نتوانند به راحتی با آن کنار بیایند.
* حساسیت بالا: کودکان با حساسیت بالا ممکن است واکنش‌های هیجانی شدیدتری نسبت به باختن نشان دهند.

چگونه به کودک کمک کنیم؟

* همدلی و اعتباربخشی: به احساسات کودک گوش دهید و به او بگویید که درک می‌کنید که باختن ناراحت کننده است. از جملاتی مانند "می‌دانم که الان خیلی ناراحتی" یا "باختن واقعاً می‌تونه سخت باشه" استفاده کنید.
* تأکید بر تلاش و یادگیری: به جای تمرکز بر نتیجه، بر تلاش و پیشرفت کودک تأکید کنید. به او یادآوری کنید که مهم این است که او تلاش کرده و چیز جدیدی یاد گرفته است.
* آموزش مهارت‌های حل مسئله: به کودک کمک کنید تا راه‌هایی برای کنار آمدن با ناامیدی و خشم ناشی از باختن پیدا کند. به عنوان مثال، می‌توانید به او پیشنهاد دهید که چند نفس عمیق بکشد، کمی استراحت کند یا با یک دوست صحبت کند.
* تغییر دیدگاه نسبت به باختن: به کودک کمک کنید تا باختن را به عنوان یک فرصت برای یادگیری و رشد ببیند. به او یادآوری کنید که همه گاهی اوقات می‌بازند و مهم این است که از اشتباهات خود درس بگیرند.
* ایجاد محیطی امن و حمایتی: محیطی ایجاد کنید که در آن کودک احساس امنیت کند تا احساسات خود را بدون ترس از قضاوت ابراز کند.
* الگو باشید: نحوه برخورد خودتان با شکست‌ها را به کودک نشان دهید. اگر شما هم در مواجهه با مشکلات آرامش خود را حفظ کنید و به دنبال راه حل باشید، کودک نیز یاد می‌گیرد که چگونه باختن را بپذیرد.
* بازی‌های غیر رقابتی: بازی‌هایی را انتخاب کنید که بیشتر بر همکاری و سرگرمی تمرکز دارند تا رقابت.
* مشاوره با متخصص: اگر ناراحتی و واکنش کودک به باختن بسیار شدید و مداوم است، بهتر است با یک روانشناس کودک مشورت کنید.

به یاد داشته باشید که صبر و درک شما نقش مهمی در کمک به کودک برای یادگیری چگونگی کنار آمدن با باختن دارد. با تمرین و حمایت، کودک شما می‌تواند مهارت‌های لازم برای مدیریت احساسات خود و لذت بردن از بازی‌ها را، صرف نظر از نتیجه، یاد بگیرد.

در لیست زیر می توانید بهترین مشاورین و روانشناس ها را در سایت هزار مشاور مشاهده کنید. سایت هزار مشاور به نشانی https://www.HezarMoshaver.ir یک سایت معرفی و ثبت آگهی روانشناس ها، مشاورین و کلینیک های مشاوره و روانشناسی می باشد. همچنین در این سایت می توانید لیست کاملی از پرسش و پاسخ های روانشناسی را مشاهده کنید.